Nar­o­dowe Cen­trum Nau­ki rozstrzygnęło wyni­ki kole­jnych edy­cji konkursów OPUS + LAP, SONATA oraz PRELUDIUM BIS. Wśród wniosków, które otrzy­mały finan­sowanie, znalazło się 6 złożonych przez Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi. Poniżej zna­j­du­je się lista zwycięs­kich pro­jek­tów.

Ich autorom serdecznie grat­u­lu­je­my i życzymy wielu sukcesów naukowych! ZESTAWIENIE

prof. dr hab. n. med. Wojciech Fendler

Tytuł pro­jek­tu: Charak­terysty­ka zmi­an kon­tek­stu immuno­log­icznego indukowanych przez czyn­ni­ki cyto­toksy­czne w niedrob­nokomórkowym raku płu­ca
Nazwa konkur­su: PRELUDIUM BIS 2
Kwo­ta: 539 920 zł
Jed­nos­t­ka: Zakład Biostatysty­ki i Medy­cyny Transla­cyjnej

Możli­woś­ci leczenia niedrob­nokomórkowego raka płu­ca są obec­nie ogranic­zone. Choć w ostat­nich lat­ach postęp przyniosło zas­tosowanie tzw. inhibitorów punk­tów kon­trol­nych, nie wszyscy pac­jen­ci odnoszą korzyść z leczenia. Jed­ną ze strate­gii poprawy jego skutecznoś­ci jest połącze­nie immunoter­apii z kon­wencjon­al­nym lecze­niem onko­log­icznym. Choć na pod­staw­ie badań pod­sta­wowych moż­na przy­puszczać, że chemio- i radioter­apia induku­ją korzystne zmi­any immuno­log­icznego mikrośrodowiska guza, rezul­taty badań klin­icznych oce­ni­a­ją­cych skuteczność takiego połączenia są niejed­noz­naczne. Celem pro­jek­tu jest kom­plek­sowa oce­na wpły­wu kon­wencjon­al­nego leczenia onko­log­icznego na inter­akcję między nowot­worem i ukła­dem odpornoś­ciowym w niedrob­nokomórkowym raku płu­ca. Do bada­nia włączeni zostaną pac­jen­ci, u których resekc­ja guza będzie wyko­nana w krótkim cza­sie od zakończenia chemio- lub radio­chemioter­apii, co poz­woli na wielowymi­arowe pro­filowanie aspek­tów moleku­larnych deter­min­u­ją­cych immuno­gen­ność nowot­woru.

dr n. med. Malwina Lisek

Tytuł pro­jek­tu: Nowa nadzie­ja w regen­er­acji i pro­tekcji neu­ronów w następst­wie udaru niedokr­wi­en­nego — ter­apia genowa opar­ta o represję czyn­ni­ka tran­skryp­cyjnego MEF2A z wyko­rzys­taniem wirusów związanych z ade­nowirusa­mi
Nazwa konkur­su: SONATA 16
Kwo­ta: 1 153 364 zł
Jed­nos­t­ka: Zakład Neu­ro­chemii Moleku­larnej

Udar mózgu jest drugą najczęś­ciej wys­tępu­jącą przy­czyną śmier­ci na świecie i szóstą powodu­jącą niepełnosprawność. Pomi­mo wysoko­rozwiniętej tech­nologii medy­cznej 60% ludzi dotknię­tych udarem umiera lub rozwi­ja się u nich per­ma­nent­na niepełnosprawność spowodowana utratą wzroku, mowy czy par­al­iżem. Dlat­ego też tak ważne jest tworze­nie i rozwi­janie strate­gii pozwala­ją­cych chorym na odzyskanie wzroku i powrót do pełnego zdrowia. Przy­czyną śle­po­ty jest uszkodze­nie ner­wu wzrokowego – łączni­ka między okiem a mózgiem. Pro­jekt sku­pia się na reg­u­lacji odpowied­nich genów w oku tak, aby przez ich kon­trolę wpły­wać na ochronę neu­ronów pod­czas udaru. Będziemy badać, w jaki sposób czyn­nik tran­skryp­cyjny MEF2 (myocyte enhancer fac­tor 2) wraz z ko-repre­sorem — deacety­laza­mi HDACI­Ia 4/5/7/9 (asso­ci­at­ed class IIa his­tone deacty­lases) odd­zi­ału­je na ekspresję genów niezbęd­nych w proce­sach neu­ro­pro­tekcji i potenc­jal­nie również neu­rore­gen­er­acji. W pro­jek­cie będą testowane nowe ter­apie genowe, które mogą okazać się nadzieją dla pac­jen­tów zagrożonych utratą wzroku w wyniku udaru. Co ważne, pomi­mo że nasze bada­nia sku­pi­a­ją się na oku, poz­nane mech­a­nizmy i potenc­jal­na ter­apia genowa będą również przy­datne w lecze­niu udaru innych częś­ci mózgu.

prof. dr hab. n. med. Wojciech Młynarski

Tytuł pro­jek­tu: Wpływ inko­r­po­racji wirusa Epsteina-Barr do geno­mu chło­ni­aków B‑komórkowych u dzieci z zaburzeni­a­mi naprawy DNA
Nazwa konkur­su: PRELUDIUM BIS 2
Kwo­ta: 541 600 zł
Jed­nos­t­ka: Klini­ka Pedi­atrii, Onkologii i Hema­tologii

Wrod­zone zaburzenia naprawy DNA, takie jak Atax­ia Telang­iec­ta­sia czy zespół Nijmegen Break­age syn­drome, zwięk­sza­ją ryzyko roz­wo­ju nowot­worów złośli­wych w szczegól­noś­ci chło­ni­aków i białaczek. Ich lecze­nie stanowi wyzwanie ze wzglę­du na to, że stan­dar­d­owe metody wiążą się ze znacznym wzrostem dzi­ałań niepożą­danych.  Moleku­larne podłoże roz­wo­ju nowot­worów w tej grupie pac­jen­tów nie jest dokład­nie poz­nane. Bada­nia własne oraz dane lit­er­atur­owe sugeru­ją, że rozwój nowot­worów układu chłon­nego może być związany z infekc­ja­mi wirusem Epsteina-Barr (EBV). Włącze­nie mate­ri­ału gene­ty­cznego wirusa EBV do DNA komórek gospo­darza może zmniejszyć sta­bil­ność geno­mu, a więc zwięk­sza szan­sę na pojaw­ie­nie się nowych mutacji prowadzą­cych do pow­sta­nia nowot­woru.

W pro­jek­cie planu­je­my poz­nać podłoże zachorowa­nia na chło­ni­a­ki z linii lim­fo­cytów B i dokład­niej przyjrzeć się zależnoś­ciom między ich roz­wo­jem a infekcją wiru­sową. Ocen­imy, w jaki sposób wirus mody­fiku­je funkc­je genów, a także funkcjonowanie sąsied­nich frag­men­tów DNA i w ten sposób sprzy­ja trans­for­ma­cji nowot­worowej. Wyni­ki naszych badań mogą przy­czynić się w przyszłoś­ci do roz­wo­ju innowa­cyjnych metod leczenia. Powyższy pro­jekt kierowany przez prof. Woj­ciecha Mły­narskiego będzie real­i­zowany w Klin­ice Pedi­atrii, Onkologii i Hema­tologii przez Bar­tosza Szmy­da, a uzyskane wyni­ki staną się pod­stawą jego rozprawy dok­torskiej.

dr hab. n. med. Hanna Romańska-Knight

Tytuł pro­jek­tu: Rola syg­nal­iza­cji szlaku FGF/FGFR w opornoś­ci na ter­apię w potrójnie-dodat­nim raku pier­si: imp­likac­je klin­iczne klasy­fikacji moleku­larnej PAM50
Nazwa konkur­su: OPUS 20
Kwo­ta: 1 998 000 zł
Jed­nos­t­ka: Zakład Patologii

Celem pro­jek­tu jest zbadanie nowego mech­a­niz­mu moleku­larnego odpowiedzial­nego za rozwój opornoś­ci na lecze­nie pac­jen­tek z potrójnie dodat­nim rakiem pier­si (TPBC; ER + / PR + / HER2 +). TPBC jest powszech­nie postrze­gany jako HER2-dodat­ni rak pier­si, pod­stawą leczenia którego są leki anty-HER2 i chemioter­apia. Coraz więcej dowodów sugeru­je jed­nak, że TPBC stanowi odręb­ny typ raka pier­si, którego biolo­gia jest zależ­na od  inter­akcji pomiędzy ER, HER2 i recep­torem FGFR, przekazu­ją­cym bodźce ze zrębu guza. Odpowiedź na lecze­nie może również zależeć od specy­ficznego moleku­larnego typu TPBC, cechy oce­ni­anej przez test PAM50. Pro­jekt, real­i­zowany we współpra­cy z Gdańskim Uni­w­er­sytetem Medy­cznym, obe­j­mował będzie bada­nia w mod­elach in vit­ro i in vivo (mod­el mysi) oraz w mate­ri­ale klin­icznym. Uzyskane wyni­ki, iden­ty­fiku­jące właś­ci­we cele ter­apeu­ty­czne w TPBC, wpłynąć mogą na mody­fikację schematów leczenia oraz na poprawę przeży­wal­noś­ci i jakoś­ci życia chorych.

Pro­jekt real­izu­je kon­sor­cjum: Wydzi­ał Lekars­ki Uni­w­er­syte­tu Medy­cznego w Łodzi oraz Międzyuczel­ni­any Wydzi­ał Biotech­nologii Uni­w­er­syte­tu Gdańskiego i Gdańskiego Uni­w­er­syte­tu Medy­cznego.

dr hab. n. med. Maciej Sałaga

Tytuł pro­jek­tu: Ekspres­ja i funkc­je reg­u­la­torów białek G (RGS) w warunk­ach fizjo­log­icznych i patofizjo­log­icznych w prze­wodzie pokar­mowym
Nazwa konkur­su: SONATA 16
Kwo­ta: 1 647 240 zł
Jed­nos­t­ka: Zakład Bio­chemii

Około 25% wszys­t­kich celów far­mako­log­icznych dla leków stanow­ią recep­to­ry sprzężone z białka­mi G (ang. GPCR). Nawet sub­telne zach­wian­ie równowa­gi w syg­nal­iza­cji GPCR częs­to prowadzi do poważnych kon­sek­wencji, takich jak wyt­worze­nie tol­er­ancji lub brak odpowiedzi na lek. Kluc­zową rodz­iną reg­u­la­torów szlaków syg­nałowych GPCR są biał­ka reg­u­la­torowe białek G (ang. regu­la­tor of G pro­tein signal­ing RGS). Celem tego pro­jek­tu jest wyjaśnie­nie funkcji i mech­a­nizmów dzi­ała­nia białek RGS w fizjologii i patofizjologii prze­wodu pokar­mowego. W ramach tego pro­jek­tu zbadamy, jak określone biał­ka RGS wpły­wa­ją na dzi­ałanie leków dostęp­nych na rynku, a także związków, które nie zostały dopuszc­zone do użytku ze wzglę­du na ich niską skuteczność lub bez­pieczeńst­wo. Spodziewamy się odkryć nowe cele far­mako­log­iczne, które moż­na zablokować lub wzmoc­nić, aby ukierunk­ować efekt leków zależnych od GPCR stosowanych w chorobach prze­wodu pokar­mowego.

dr hab. n. med. Marta Zielińska

Tytuł pro­jek­tu: Reg­u­lac­ja dzi­ała­nia GDF11 w prze­biegu chorób układu pokar­mowego
Nazwa konkur­su: PRELUDIUM BIS 2
Kwo­ta: 540 800 zł
Jed­nos­t­ka: Zakład Bio­chemii

Ze wzglę­du na ogranic­zoną wiedzę doty­czą­ca biał­ka GDF11 (należącego do rodziny TGF‑β) w pro­jek­cie planowane jest scharak­tery­zowanie roli GDF11 w patofizjologii chorób zapal­nych i nowot­worowych układu pokar­mowego. W prowad­zonych bada­ni­ach skupimy się na nieswoistych chorobach zapal­nych jelit oraz nowot­worze jeli­ta grubego wywołanym przewlekłym stanem zapal­nym, jak również na ostrym uszkodze­niu wątro­by  ze szczegól­nym uwzględ­nie­niem roli białek zaan­gażowanych w utrzy­manie inte­gral­noś­ci błony ślu­zowej oraz w pro­ces włóknienia, które towarzyszą tym schorzeniom.